Η αλληγορία του σπηλαίου, στον Πλάτωνα

Ο μύθος αυτός διηγείται πως σε ένα σπήλαιο, κάτω από τη γη, 

βρίσκονται μερικοί άνθρωποι αλυσοδεμένοι με τέτοιο τρόπο,
ώστε να μπορούν να δουν μόνο τον απέναντί τους τοίχοΔεν μπορούν να κοιτάξουν ούτε πίσω, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά..
Πίσω τους ωστόσο είναι αναμμένη μια φωτιά.
Έτσι οτιδήποτε εκδηλώνεται πίσω από την πλάτη τους αναπαριστάνεται 

ως σκιά στον απέναντι τους τοίχο.
Επειδή οι άνθρωποι αυτοί σε ολόκληρη τη ζωή τους τα μόνα πράγματα που έχουν δει είναι οι σκιές των πραγμάτων, έχουν την εντύπωση ότι οι σκιές που βλέπουν πάνω στον τοίχο είναι τα ίδια τα πράγματα.. Εάν όμως κάποιος από τους αλυσοδεμένους ανθρώπους

του σπηλαίου κατορθώσει να ελευθερωθεί, να βγει από τη σπηλιά και να ανέβει πάνω στη γη και, κάτω από το φως του ήλιου πλέον, δει τα πράγματα, θα καταλάβει την πλάνη στην οποία ζούσε όσο ήταν μέσα στη σπηλιά.
Θα αντιληφθεί τότε ότι οι σύντροφοι του, που εξακολουθούν να βρίσκονται αλυσοδεμένοι στο σπήλαιο, ακόμη ζουν βυθισμένοι μέσα στις ψευδαισθήσεις

Η αλληγορία του σπηλαίου είναι μια προσπάθεια τεκμηρίωσης της θέσης του φιλόσοφου ως βασιλιά στην Ιδεώδη Πολιτεία.
Οι φυλακισμένοι αρχίζουν να αποδίδουν τα μη πραγματικά σχήματα των σκιών με όρους και έννοιες, ενώ πιστεύουν ότι οι σκιές αυτές είναι η πραγματικότητα..
Το ότι οι φυλακισμένοι, ωστόσο, μπορούν να δουν μόνο τις σκιές αυτές,
δε σημαίνει ότι ο υπαρκτός κόσμος περιορίζεται μόνο μες στο σπήλαιο..
Αν κάποιοι καταφέρουν να λυθούν από τις αλυσίδες
και βγουν από το σπήλαιο, θα τυφλωθούν από τη λάμψη του Ήλιου
και θα επιστρέψουν πίσω. Αν, ωστόσο, συνηθίσουν το φως, θα δουν καθαρά τον Ήλιο, που συμβολίζει το Αγαθό, και θα καταλάβουν ότι όσα έβλεπαν μες στο σπήλαιο ήταν απλά αντίγραφα των αληθινών.
Ίσως σκεφτούν να επιστρέψουν πίσω, λυπούμενοι τους φυλακισμένους συντρόφους τους. 

Πίσω, όμως, στο σπήλαιο, δε θα μπορούν να συνηθίσουν στο σκοτάδι, και προσπαθώντας να διδάξουν στους υπόλοιπους την αλήθεια, ίσως δεχτούν το μίσος και την αντίδρασή τους.

ΥΓ. Εδώ: ίσως μια καλύτερη ανάλυση της αλληγορίας